Masivi: Xitsonga Grammar

Share Content

Masivi: Xitsonga Grammar Risivi i rito leri kotaka ku yima evundhawini bya riviti ri tlhela ri tirha ntirho wa riviti ra kona. Ku na tinxaka tinharhu ta maviti. Tinxaka ta kona hi leti landzelaka : Risivinene

Risivi leri ri vumbiwile hi xilandzi xa risivi -na, lexi rhangeriwaka hi xiphemu xa

xitwananisi xa risivi eka masivi ya munhu wa vunharhu ni xiphemu xa risivi -o.

Xik: rona, vona, swona, byona.

a)  Matirhele ya risivinene

Risivinene ri nga tirhisiwa hi tindlela leti landzelaka:

  1. Ku va nhlokomhaka. Xik:tona ta rima, vona va dya.
    1. Ku va xiendliwa. Xik: ndzi ba tona, va xanisa dyona.
    1. Ku tiyisisa leswi hi swi vulaka hi nga tirhisa risivi xikan’we na riviti ra kona. Xik: vanhu vona va bihe timbilu, tona timbyana ta luma.
    1. Loko hi ri tirhisa ni swin’wana swihluvi swa mbulavulo. Xik: vona lavakulu, dyona i dyinene.

(a)   Masivintalo

Kuna tinxaka tinharhu ta masivintalo

  1. Lama endliweke hi rimintsu (-HINKWA-)

Eka rixaka leri ku tirhisiwa swiaki swo twananisaleswi engeteriwaka endzhaku ka rimintsu /-HINKWA-/

Xik: hinkwayo, hinkwavo, hinkwaswo.

  1. Lama endliwaka hi nsinya -xe

Masivintalo lama na wona ya ni swiaki swo twananisa leswi hi swi kumaka eka masivinene, kambe munhu wo sungula ni wa vumbirhi swiaki leswi a swi fani. Xik: ndzexe, wexe, voxe.

  1. Lama endliweke hi rimintsu swa-

Masivi lama ya fana ni lama endliwaka hi nsinya -xe, kambe eka rixaka leri rimintsu swa- ra rhangisiwa eka swiaki swo twananisa Xik: swanga, swenu, swavo.

(b)   Masivikomba

Masivikomba ya komba tindhawu tinharhu laha ku nga na xivulavuri, laha ku nga na xivulavulelwa ni le

Hot this week

Limpopo Past Exam Papers and Memorandum Download Here

Limpopo Past Exam Papers and Memorandum, The most recent...

Gauteng Exam Papers and Memorandum Download Now

Gauteng Exam Papers and Memorandum PDF Download Looking for...

KwaZulu-Natal Exam Papers and Memorandum PDF Download

KwaZulu-Natal Exam Papers and Memorandum PDF Download Looking for...

Mpumalanga Exam Papers and Memorandum PDF Download

Mpumalanga Exam Papers and Memorandum Looking for Mpumalanga Papers...

Eastern Cape Past Exam Papers and Memorandum PDF Download

Eastern Cape Past Exam Papers and Memorandum, The most...

Topics

More

    Related Articles